Premier Lig kulüpleri, Kasım ayında yapılacak genel kurul toplantısı öncesinde yeni mali düzenlemeler konusunda ciddi fikir ayrılıkları yaşıyor. Gündemin merkezinde, kulüplerin harcama gücünü sınırlayacak tartışmalı bir “maaş tavanı” uygulaması yer alıyor.
“En üstten en alta demirleme” (Top to Bottom Anchoring – TBA) adı verilen model, bir kulübün oyuncu maaşları, menajer ödemeleri ve transfer harcamalarının toplamını, ligin son sırasındaki kulübün yıllık yayın ve ödül gelirinin beş katıyla sınırlandırmayı öngörüyor. Bu sistem, kulüplerin gelirlerinden bağımsız olarak harcama yapabilmelerine bir üst limit getirecek.
TBA modeli, halihazırda test aşamasında olan “kadro maliyet oranı” (Squad Cost Ratio – SCR) sistemiyle birlikte değerlendiriliyor. SCR, kulüplerin toplam gelirlerinin belirli bir yüzdesine kadarını kadro maliyetlerine ayırmasına izin veriyor.
Yeni sistem mevcut PSR kurallarının yerini alabilir
Premier Lig, 21 Kasım’daki oylamada, mevcut Kâr ve Sürdürülebilirlik Kuralları (Profit and Sustainability Rules – PSR) yerine bu modellerden birini ya da her ikisini birden yürürlüğe koymayı planlıyor. PSR, kulüplerin üç yıllık dönemde en fazla 105 milyon sterlin zarar etmesine izin veriyor.
Kulüplerin dokuzu, Avrupa kupalarına katılmak için UEFA’nın SCR düzenlemelerine uymak zorunda. Bu durum, Premier Lig’in kurallarını UEFA ile uyumlu hale getirme fikrini güçlendirse de bazı kulüpler “rekabet dengesini” korumak için SCR’nin yalnızca TBA ile birlikte uygulanması gerektiği görüşünde.
UEFA, kulüplerin gelirlerinin yüzde 70’ine kadarını kadrolarına harcamasına izin verirken, Premier Lig’in teklifinde bu oran yüzde 85’e kadar çıkabiliyor. Ancak, “demirleme” modeliyle birlikte uygulandığında, bu oran fiilen çok daha düşük seviyede kalabilir.
Büyük kulüpler karşı çıkıyor
BBC Sport’un aktardığı bilgilere göre, bazı büyük kulüpler TBA modelinin yalnızca gelirleri düşük takımlar lehine avantaj yaratacağını düşünüyor. Geçtiğimiz yıl yapılan oylamada 16 kulüp modeli desteklerken, Manchester United, Manchester City ve Aston Villa karşı oy kullandı.
United’ın ortağı Sir Jim Ratcliffe, o dönemde yaptığı açıklamada sistemin “Premier Lig’in en güçlü kulüplerini Avrupa’daki rakiplerine karşı zayıflatacağını” belirterek, “Real Madrid, Barcelona, Bayern Münih veya PSG gibi kulüplerle rekabet edememek saçma olur” ifadelerini kullanmıştı.
Harcama farkı dikkat çekiyor
2023–24 sezonunda Premier Lig’in son sırasındaki Sheffield United, yaklaşık 110 milyon sterlin gelir elde etti. TBA yürürlükte olsaydı, hiçbir kulüp toplamda 550 milyon sterlinden fazla maaş, menajer ücreti ve transfer amortismanı harcayamayacaktı.
Karşılaştırmak gerekirse, 1 milyar sterlin gelir elde eden bir Avrupa devi, UEFA kurallarına göre 700 milyon sterline kadar harcama yapabiliyor. Manchester City, geçtiğimiz sezon maaşlara 413 milyon sterlin ayırırken, toplam gelirini 715 milyon sterline yükseltti.
Cezalar ve yasal süreç olasılığı
Premier Lig yönetimi, ihlallerin puan silme cezasıyla sonuçlanabileceğini belirten bir teklif taslağını kulüplere sundu. Geçtiğimiz iki sezonda Everton ve Nottingham Forest, PSR kurallarını ihlal ettikleri gerekçesiyle puan cezası almıştı. Ancak Profesyonel Futbolcular Birliği (PFA), “demirleme” modelinin oyuncu sözleşmeleri üzerindeki etkilerinden endişe ediyor. Sendika, sistemin yürürlüğe girmesi halinde yasal işlem başlatabileceğini açıkladı ve bu süreçte ünlü spor hukuku avukatı Nick De Marco ile anlaştı.
2021 yılında bağımsız bir tahkim kurulu, EFL’nin League One ve League Two için planladığı maaş sınırı uygulamasını “yasadışı ve uygulanamaz” bulmuştu. PFA, aynı durumun Premier Lig için de geçerli olabileceği görüşünde. Premier Lig’in önümüzdeki haftalarda vereceği karar, İngiliz futbolunun mali yapısını kökten değiştirebilir. Taraftarlar ve finans uzmanları, yeni modelin rekabet dengesini güçlendirip güçlendirmeyeceğini tartışırken; kulüpler arasında, “sürdürülebilirlik” ile “rekabet özgürlüğü” arasındaki çizgi giderek daha belirgin hale geliyor.