Premier Lig’de yeni sezon, yalnızca futbolun geri dönüşünü değil, aynı zamanda uzun bir dönemin sonunu da işaret ediyor. Liverpool’un Bournemouth’u 4-2 mağlup ettiği açılış karşılaşmasıyla başlayan sezon, formaların ön yüzünde bahis sponsorlarının yer aldığı son dönem olacak. Yirmi yılı aşkın süredir devam eden bu sponsorluk geleneği, 2026-27 sezonundan itibaren tamamen sona erecek.
Geçtiğimiz yıl Premier Lig kulüpleri tarafından oy birliğiyle alınan karar uyarınca, önümüzdeki sezondan itibaren hiçbir takım formalarının göğüs kısmında kumar şirketlerinin logosuna yer veremeyecek. Ancak bu değişiklik, kulüplerin ticari gelirlerinde ciddi bir yeniden yapılanmayı da beraberinde getirecek.
Kulüpler Yeni Gelir Kaynakları Arayışında
Şu anda ligdeki 20 takımdan yarısından fazlası ana sponsorluk gelirini bahis şirketlerinden sağlıyor. Toplam değeri 100 milyon sterline ulaşan bu anlaşmaların ortadan kalkması, kulüplerin bütçelerinde önemli bir boşluk yaratacak. Yeni dönemde bu açığın nasıl kapatılacağı büyük merak konusu.
Yasak, yalnızca formaların ön yüzünü kapsıyor. Bahis markaları, reklam panolarında, forma kollarında ve antrenman kıyafetlerinde varlık göstermeye devam edebilecek. Ancak uzmanlara göre sponsorluk anlaşmalarının toplam değerinin önümüzdeki yıl içinde yarı yarıya düşmesi bekleniyor. Londra merkezli spor sponsorluk danışmanı Joe Williams: “Bahis şirketlerinin formaların ön yüzünden çekilmesi, son 20 yılın en büyük ticari dönüşümü olacak” dedi.
11 Kulüp İçin “Son Dans”
Bu sezon Aston Villa, Everton, West Ham United, Wolverhampton, Nottingham Forest, Fulham, Crystal Palace, Brentford, Bournemouth, Burnley ve Sunderland bahis sponsorlarıyla son kez sahaya çıkıyor. “Büyük Altılı” dışında kalan kulüpler için bu anlaşmalar, genellikle en yüksek getiriyi sunan ticari kaynaklardı.
Fulham, 2002’de Betfair ile iş birliği yaparak Premier Lig’de bir bahis şirketiyle forma sponsorluk anlaşması imzalayan ilk kulüp olmuştu. West Ham ise 2015’ten bu yana çeşitli çevrim içi bahis markalarıyla ortaklık kurdu. Ancak bu gelir kaynağı artık tarihe karışmak üzere.
Hükümet Baskısı ve Gönüllü Karar
İngiltere hükümetinin 2023’te kumar yasalarını gözden geçirmesinin ardından Premier Lig kulüpleri üzerindeki toplumsal baskı artmıştı. “Sorumlu kumar” kampanyaları, futbolun bahis endüstrisinden uzaklaşmasını talep ediyordu. Bunun üzerine kulüpler, formalarının ön yüzünde yer alan bahis reklamlarını gönüllü olarak sonlandırmayı kabul etti.
Yine de geçiş süreci sancısız olmayacak. Williams: “Yasağın ilk yılında, özellikle orta sıralardaki kulüpler için ciddi gelir kayıpları yaşanabilir. Bugün 8 ila 10 milyon sterlin arasında gelir elde eden takımlar, yeni sponsorlarla bunun yarısını bile bulmakta zorlanacak” diye ifade etti.
Premier Lig yönetiminin aldığı karar, tamamen bir yasak anlamına gelmiyor. Kulüpler, forma kolları, antrenman kıyafetleri ve saha içi reklam alanlarında bahis markalarıyla çalışmaya devam edebilecek. Ancak uzmanlara göre gelecekte otomotiv, finans, havayolu, teknoloji ve turizm gibi sektörler sponsorlukta daha büyük rol oynayacak. Sponsorluk ajansı Sportquake’ten George Isherwood: “Kısa vadede bir gelir düşüşü kaçınılmaz. Ancak Premier Lig hâlâ dünyanın en güçlü pazarlama platformlarından biri. Kulüpler yeni iş modelleri geliştiriyor ve uzun vadede dengelenme bekliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Bahis Sponsorluklarının Yükselişi ve Çöküşü
2000’lerin başında yalnızca birkaç kulüp formalarında bahis markalarına yer verirken, 2010’lardan itibaren bu sayı hızla arttı. Özellikle “orta sıra” takımlar için bahis anlaşmaları finansal bir kurtarıcı haline geldi. Championship’ten Premier Lig’e yükselen Sunderland’in, son haftalarda Villa, Wolves ve Fulham gibi kulüplerle çalışan W88 firmasıyla anlaşması bunun son örneğiydi.
Ancak bahis sponsorluğu, sık sık tartışmalara da neden oldu. West Ham’ın eski sponsoru Betway, çocuk sayfasında reklam yayınladığı için ceza alırken; Everton’ın sponsoru Stake, yetişkin içerikli bir sosyal medya videosunda markasının izinsiz kullanılması üzerine İngiltere pazarından çekilmek zorunda kaldı.
Büyük Kulüpler Etkilenmeyecek
Liverpool, Manchester United, Manchester City ve Arsenal gibi dev kulüplerin mevcut sponsorları, bahis sektöründen bağımsız markalar. Bu nedenle yasaktan doğrudan etkilenmeyecekler. Tottenham da 2010’a kadar bahis şirketi Mansion Bet’le çalışmış, sonrasında ise uzun süreli ortağı AIA ile anlaşmasını sürdürmüştü. Chelsea, geçtiğimiz sezon taraftar tepkileri nedeniyle bahis şirketi Stake ile yaptığı anlaşmayı iptal etmişti.
Buna karşın Aston Villa ve Everton gibi kulüpler için durum farklı. Betano ve Stake ile yaptıkları yüksek değerli anlaşmaların yerini doldurmak zor olacak. Özellikle finansal fair play sınırında olan bu kulüplerin, yeni sezonda farklı sektörlere yönelmesi bekleniyor.
Bristol Üniversitesi’nin geçen yıl yaptığı araştırma, Premier Lig’in açılış haftasında televizyon, radyo ve sosyal medyada 30 binden fazla kumar mesajı tespit edildiğini ortaya koymuştu. Bu rakam, bir önceki sezona göre neredeyse üç kat artış anlamına geliyor. Kumar Reklamlarını Durdurma Koalisyonu’ndan Nick Harvey: “Forma önündeki yasak önemli bir adım, ancak yeterli değil. Her hafta milyonlarca insanın izlediği maçlarda hâlâ binlerce bahis reklamı görüyoruz. Bu reklamların tamamının kaldırılması gerekiyor” dedi.
Yeni Dönem, Yeni Zorluklar
Premier Lig’in ilk 10 maçına yarım milyondan fazla taraftar katıldı. İlgi sürüyor, ancak finansal denklem değişiyor. Kulüplerin, bahis şirketlerinin yerini alacak yeni sponsorlarla anlaşmaları zaman alabilir. Fintech, yapay zekâ, kripto ve turizm gibi alanlar potansiyel yeni gelir kaynakları olarak öne çıkıyor. Sektör temsilcisi Williams’a göre: “Bu değişim tek bir sektörün doldurabileceği bir boşluk yaratmıyor. Gelecekte karma bir sponsorluk yapısı göreceğiz. Ancak Premier Lig’in küresel gücü, kulüplerin bu dönüşümü yönetebileceği anlamına geliyor”